Công Nghệ Bắt Việt Vị Bán Tự Động (Semi-Automated Offside Technology – SAOT)

C

Bóng đá hiện đại không chỉ là cuộc chiến trên sân cỏ mà còn là nơi công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính công bằng. Công nghệ bắt việt vị bán tự động (Semi-Automated Offside Technology – SAOT) đã trở thành một phần không thể thiếu trong các giải đấu lớn, hỗ trợ trọng tài đưa ra các quyết định chính xác trong những tình huống nhạy cảm như lỗi việt vị. Được giới thiệu lần đầu tại World Cup 2022, SAOT đã nhanh chóng được áp dụng ở các giải đấu như Premier League, Champions League, và Asian Cup. Bài viết này, được viết bởi Nguyễn Minh Anh từ Ezball.net, sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về công nghệ này, từ lịch sử phát triển, cách thức hoạt động, đến các ứng dụng thực tế và tác động của nó đối với bóng đá.

👉 Có thể bạn quan tâm: Công nghệ Mắt Diều Hâu trong Bóng Đá

Nội dung tài trợ

Lịch Sử Phát Triển

Công nghệ SAOT được phát triển để khắc phục những hạn chế của hệ thống trợ lý trọng tài video (VAR) truyền thống trong việc xác định lỗi việt vị. Trước đây, các quyết định việt vị thường mất nhiều thời gian do trọng tài phải xem lại video và vẽ đường line thủ công, dẫn đến nhiều tranh cãi từ người hâm mộ và cầu thủ. SAOT ra đời nhằm tự động hóa một phần quá trình này, mang lại quyết định nhanh hơn và chính xác hơn.

SAOT được thử nghiệm lần đầu tại FIFA Arab Cup 2021 và FIFA Club World Cup 2021, trước khi chính thức áp dụng tại World Cup 2022 ở Qatar. Sau thành công tại World Cup, công nghệ này đã được triển khai ở nhiều giải đấu lớn khác, bao gồm:

• Champions League: Áp dụng từ mùa giải 2022-23.

• Serie A: Bắt đầu từ tháng 1/2023.

• La Liga: Triển khai từ mùa giải 2023-24.

• Premier League: Chính thức sử dụng từ ngày 12/4/2025, sau các thử nghiệm tại FA Cup.

• Asian Cup 2023: Liên đoàn Bóng đá châu Á (AFC) là liên đoàn châu lục đầu tiên áp dụng SAOT cho giải đấu cấp đội tuyển quốc gia.

Sự phát triển của SAOT đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa bóng đá, giúp giảm thiểu sai lầm và tăng tính minh bạch trong các quyết định trọng tài.

Cách Thức Hoạt Động

SAOT hoạt động dựa trên sự kết hợp giữa hệ thống camera tốc độ cao, cảm biến trong bóng, và trí tuệ nhân tạo (AI). Dưới đây là cách thức hoạt động chi tiết của công nghệ này:

Các Thành Phần Chính

• Camera Theo Dõi: Mỗi sân vận động được trang bị từ 12 đến 30 camera chuyên dụng, đặt ở các vị trí chiến lược dưới mái vòm sân vận động. Một số camera ghi hình với tốc độ 100 khung hình/giây, gấp đôi tốc độ của camera truyền hình thông thường.

• Cảm Biến Trong Bóng: Quả bóng chính thức, như Al Rihla của World Cup 2022, được tích hợp cảm biến IMU (Inertial Measurement Unit), gửi dữ liệu về vị trí và thời điểm chạm bóng 500 lần mỗi giây.

• AI và Xử Lý Dữ Liệu: Dữ liệu từ camera và cảm biến được xử lý bởi AI, theo dõi vị trí của bóng và đến 29 điểm dữ liệu trên cơ thể mỗi cầu thủ (bao gồm các chi và đầu) với tần suất 50 lần mỗi giây.

Quy Trình Hoạt Động

1. Thu Thập Dữ Liệu: Camera và cảm biến liên tục ghi lại vị trí của bóng và cầu thủ trên sân.

2. Phân Tích Tự Động: Khi có tình huống nghi ngờ việt vị, AI tự động xác định thời điểm chạm bóng (kick point) và vẽ đường line việt vị dựa trên vị trí của hậu vệ thứ hai và cầu thủ tấn công.

3. Cảnh Báo VAR: Hệ thống gửi cảnh báo đến phòng VAR, nơi các trọng tài video kiểm tra và xác nhận quyết định trong vài giây.

4. Hiển Thị Hình Ảnh 3D: Một hình ảnh 3D minh họa tình huống việt vị được tạo ra, hiển thị trên màn hình sân vận động và truyền hình để khán giả hiểu rõ quyết định.

Quá trình này giúp giảm thời gian đưa ra quyết định từ trung bình 70 giây (với VAR truyền thống) xuống còn khoảng 20-30 giây, tùy thuộc vào giải đấu.

Ứng Dụng Trong Bóng Đá

SAOT đã được triển khai rộng rãi ở các giải đấu lớn, mang lại sự thay đổi đáng kể trong cách trọng tài xử lý các tình huống việt vị. Dưới đây là một số ứng dụng nổi bật:

World Cup 2022

Tại World Cup 2022 ở Qatar, SAOT lần đầu tiên được sử dụng trên quy mô toàn cầu. Công nghệ này đã giúp giảm thời gian đưa ra quyết định việt vị xuống còn khoảng 25 giây, so với 70 giây của VAR truyền thống.

Premier League

Premier League chính thức áp dụng SAOT từ ngày 12/4/2025, sau các thử nghiệm thành công tại FA Cup. Công nghệ này, được phát triển bởi Genius Sports, sử dụng tới 30 camera để theo dõi bóng và cầu thủ, giúp giảm thời gian quyết định khoảng 30 giây mỗi tình huống.

Asian Cup 2023

Tại Asian Cup 2023, AFC đã trở thành liên đoàn châu lục đầu tiên áp dụng SAOT cho giải đấu cấp đội tuyển quốc gia. Công nghệ này đã hỗ trợ trọng tài trong các trận đấu có sự tham gia của đội tuyển Việt Nam, đảm bảo tính công bằng và chính xác. Theo AFC, SAOT đã giúp giảm thời gian quyết định xuống còn 20-25 giây, nâng cao chất lượng các trận đấu.

Các Giải Đấu Khác

SAOT cũng được sử dụng tại Champions League, Serie A, La Liga, và Women’s World Cup 2023, chứng minh tính hiệu quả trong việc cải thiện tốc độ và độ chính xác của các quyết định trọng tài.

Ưu Điểm và Nhược Điểm

Ưu Điểm

• Độ Chính Xác Cao: SAOT sử dụng công nghệ tiên tiến để theo dõi vị trí cầu thủ và bóng, giảm thiểu sai sót so với phương pháp thủ công. Theo FIFA, công nghệ này đảm bảo độ chính xác cao trong các tình huống phức tạp.

• Tốc Độ Nhanh: Quyết định được đưa ra trong vòng 20-30 giây, giúp trận đấu ít bị gián đoạn hơn.

• Tính Minh Bạch: Hình ảnh 3D minh họa rõ ràng giúp người hâm mộ hiểu lý do đằng sau quyết định của trọng tài, tăng niềm tin vào công nghệ.

Nhược Điểm

• Chi Phí Cao: Việc lắp đặt hệ thống camera và phần mềm AI đòi hỏi đầu tư lớn, khiến SAOT khó được áp dụng ở các giải đấu nhỏ hơn, như V-League tại Việt Nam.

• Vẫn Cần Can Thiệp Của Con Người: SAOT không hoàn toàn tự động, vẫn yêu cầu trọng tài video xác nhận quyết định, đặc biệt trong các tình huống phức tạp.

• Tranh Cãi Về Độ Chính Xác: Một số trường hợp, như tình huống liên quan đến Jules Koundé tại La Liga, đã gây tranh cãi về độ chính xác của hệ thống, khi hình ảnh 3D không thuyết phục hoàn toàn.

Góc Nhìn Riêng

Là một người yêu bóng đá và thường xuyên theo dõi các giải đấu lớn, tôi nhận thấy SAOT đã mang lại sự thay đổi tích cực cho môn thể thao vua. Việc giảm thời gian chờ đợi và tăng tính chính xác trong các quyết định việt vị không chỉ giúp trận đấu diễn ra mượt mà hơn mà còn mang lại sự công bằng cho các đội bóng. Đặc biệt, hình ảnh 3D minh họa giúp người hâm mộ, như chúng ta ở Việt Nam, dễ dàng hiểu được lý do đằng sau mỗi quyết định, thay vì cảm thấy bối rối như trước đây với VAR.

Tuy nhiên, tôi cũng đồng cảm với những ý kiến cho rằng công nghệ không thể thay thế hoàn toàn yếu tố con người trong bóng đá. Những tình huống phức tạp hoặc khi công nghệ gặp trục trặc vẫn cần đến kinh nghiệm và phán đoán của trọng tài. Đối với bóng đá Việt Nam, việc áp dụng SAOT có thể là một giấc mơ xa vời do chi phí cao, nhưng tôi hy vọng trong tương lai, với sự phát triển của công nghệ và giảm chi phí, V-League cũng sẽ được hưởng lợi từ những đổi mới này. Là một người từng xem các trận đấu của đội tuyển Việt Nam tại Asian Cup 2023, tôi tin rằng SAOT có thể giúp nâng tầm chất lượng các giải đấu trong nước nếu được triển khai.

Tạm kết

Công nghệ bắt việt vị bán tự động là một bước tiến quan trọng trong việc ứng dụng công nghệ vào bóng đá, giúp nâng cao tính công bằng và chính xác trong các quyết định của trọng tài. Dù vẫn còn một số hạn chế, như chi phí cao và tranh cãi trong một số trường hợp, SAOT đã chứng minh giá trị của mình tại các giải đấu lớn như World Cup, Premier League, và Asian Cup. Với sự phát triển không ngừng của công nghệ, tương lai của bóng đá hứa hẹn sẽ còn nhiều đổi mới thú vị hơn nữa, mang lại trải nghiệm tốt hơn cho người hâm mộ trên toàn thế giới, bao gồm cả Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Công nghệ SAOT có chính xác 100% không?
   Mặc dù SAOT rất chính xác, nhưng không có hệ thống nào đạt độ chính xác tuyệt đối. Tuy nhiên, nó giảm thiểu đáng kể sai sót so với phương pháp thủ công.

2. SAOT được sử dụng ở những giải đấu nào?
   SAOT được sử dụng ở World Cup, Champions League, Premier League, Serie A, La Liga, và Asian Cup, cùng nhiều giải đấu khác.

3. Làm thế nào để SAOT xác định lỗi việt vị?
   SAOT sử dụng camera và cảm biến để theo dõi vị trí của cầu thủ và bóng, sau đó AI tự động xác định thời điểm chạm bóng và vẽ đường line việt vị để đưa ra quyết định.

   📌 Bạn có biết: Công nghệ Goal Line: Giải Pháp Xác Định Bàn Thắng